Jakie gatunki gadów można hodować w Polsce legalnie? Kompletny przewodnik

Hodowla gadów w Polsce cieszy się coraz większą popularnością. Egzotyczne zwierzęta, takie jak węże, jaszczurki czy żółwie, przyciągają uwagę miłośników terrarystyki. Jednak zanim zdecydujesz się na zakup egzotycznego pupila, warto sprawdzić, które gatunki gadów są legalne w Polsce, a także jakie warunki należy im zapewnić.

---

Przepisy prawne dotyczące hodowli gadów w Polsce

Hodowla gadów w Polsce podlega określonym przepisom. Wiele gatunków jest objętych ochroną na podstawie Konwencji Waszyngtońskiej CITES, regulującej handel dzikimi zwierzętami. Niektóre z nich można hodować pod warunkiem uzyskania odpowiednich dokumentów, natomiast inne są całkowicie zakazane.

Aby legalnie posiadać egzotyczne zwierzę, należy:

• sprawdzić, czy dany gatunek figuruje w załącznikach CITES,
• upewnić się, że hodowca lub sklep posiada wymagane certyfikaty,
• przechowywać dowody zakupu, które potwierdzają legalne pochodzenie zwierzęcia.

Nielegalne posiadanie chronionych gatunków może skutkować wysokimi karami, a nawet konfiskatą zwierzęcia. Dlatego przed zakupem warto upewnić się, że wybrany gatunek gada do hodowli spełnia wymogi prawne.

System kategoryzacji CITES

Konwencja CITES dzieli gatunki na trzy załączniki:

• Załącznik I - gatunki zagrożone wyginięciem, handel nimi jest zasadniczo zabroniony
• Załącznik II - gatunki, które mogą stać się zagrożone, handel jest kontrolowany
• Załącznik III - gatunki chronione w co najmniej jednym kraju, który poprosił o pomoc w kontroli handlu

W Unii Europejskiej CITES jest wdrażane poprzez rozporządzenia UE, które dzielą gatunki na cztery załączniki (A, B, C i D), zapewniając czasem większą ochronę niż oryginalne załączniki CITES.

---

Pełna lista legalnych gatunków gadów do hodowli w Polsce

Poniżej przedstawiamy tabelaryczne zestawienie najpopularniejszych gatunków gadów, które można legalnie hodować w Polsce.

Jaszczurki dozwolone do hodowli w Polsce

Gatunek	Nazwa łacińska	Poziom trudności hodowli	Status CITES	Wymagane dokumenty	Specjalne wymagania
Gekon lamparci	Eublepharis macularius	Początkujący	Brak	Brak	Terrarium min. 40x30x30 cm
Agama brodata	Pogona vitticeps	Początkujący	Brak	Brak	Lampa UVB, terrarium min. 100x50x50 cm
Felsuma madagaskarska	Phelsuma grandis	Średniozaawansowany	Załącznik II (B)	Świadectwo CITES dla dzikich okazów	Terrarium pionowe, wysoka wilgotność
Legwan zielony	Iguana iguana	Zaawansowany	Załącznik II (B)	Świadectwo CITES	Duże terrarium, lampa UVB
Scynk aptekarski	Scincus scincus	Początkujący	Brak	Brak	Podłoże piaszczyste
Anolis zielony	Anolis carolinensis	Początkujący	Brak	Brak	Wysoka wilgotność
Teju argentyński	Salvator merianae	Zaawansowany	Załącznik II (B)	Świadectwo CITES	Bardzo duże terrarium
Dracena gujańska	Dracaena guianensis	Zaawansowany	Załącznik II (B)	Świadectwo CITES	Terrarium z basenem
Kameleony	np. Chamaeleo calyptratus	Zaawansowany	Załącznik II (B)	Świadectwo CITES	Specyficzne wymagania hodowlane
Gekon orzęsiony	Correlophus ciliatus	Początkujący	Brak	Brak	Terrarium pionowe

Węże dozwolone do hodowli w Polsce

Gatunek	Nazwa łacińska	Poziom trudności hodowli	Status CITES	Wymagane dokumenty	Specjalne wymagania
Wąż zbożowy	Pantherophis guttatus	Początkujący	Brak	Brak	Terrarium min. 90x45x45 cm
Pyton królewski	Python regius	Początkujący/Średni	Załącznik II (B)	Świadectwo CITES dla dzikich okazów	Kontrolowana temperatura, kryjówki
Boa dusiciel	Boa constrictor	Średniozaawansowany	Załącznik II (B)	Świadectwo CITES	Duże terrarium, min. 150x60x60 cm
Lancetogłów mleczny	Lampropeltis triangulum	Początkujący	Brak	Brak	Terrarium min. 90x45x45 cm
Heterodon zachodni	Heterodon nasicus	Początkujący	Brak	Brak	Podłoże umożliwiające zakopywanie
Pyton dywanowy	Morelia spilota	Średniozaawansowany	Załącznik II (B)	Świadectwo CITES	Terrarium z gałęziami do wspinaczki
Boa tęczowy	Epicrates cenchria	Średniozaawansowany	Załącznik II (B)	Świadectwo CITES	Podwyższona temperatura
Wąż amerykański	Pantherophis obsoletus	Początkujący	Brak	Brak	Terrarium min. 120x60x60 cm
Pyton zielony	Morelia viridis	Zaawansowany	Załącznik II (B)	Świadectwo CITES	Wysoka wilgotność, terrarium pionowe
Anakonda żółta	Eunectes notaeus	Zaawansowany	Załącznik II (B)	Świadectwo CITES	Bardzo duże terrarium z basenem

Żółwie dozwolone do hodowli w Polsce

Gatunek	Nazwa łacińska	Poziom trudności hodowli	Status CITES	Wymagane dokumenty	Specjalne wymagania
Żółw grecki	Testudo hermanni	Średniozaawansowany	Załącznik II (A)	Świadectwo CITES	Lampa UVB, możliwość hibernacji
Żółw stepowy	Testudo horsfieldii	Średniozaawansowany	Załącznik II (B)	Świadectwo CITES	Hibernacja obowiązkowa
Żółw pustynny	Gopherus agassizii	Zaawansowany	Załącznik II (A)	Świadectwo CITES	Duże terrarium, suche środowisko
Żółw żółtobrzuchy	Trachemys scripta scripta	Początkujący	Brak	Brak	Akwaterrarium z lądowiskiem
Żółw malowany	Chrysemys picta	Początkujący	Brak	Brak	Akwaterrarium z lampą UVB
Żółw kasztanowy	Mauremys mutica	Średniozaawansowany	Załącznik II (B)	Świadectwo CITES	Akwaterrarium z filtracją
Żółw ostrogrzbiety	Geoemyda spengleri	Średniozaawansowany	Załącznik III (C)	Dokumenty pochodzenia	Terrarium o wysokiej wilgotności
Żółw chiński	Mauremys reevesii	Początkujący	Załącznik III (C)	Dokumenty pochodzenia	Akwaterrarium z lądowiskiem
Żółw żółtolicy	Podocnemis unifilis	Średniozaawansowany	Załącznik II (B)	Świadectwo CITES	Duży zbiornik wodny

---

Gatunki gadów zakazane do hodowli w Polsce

Poniższa tabela przedstawia gatunki gadów, których hodowla w Polsce jest zabroniona lub wymaga specjalnych zezwoleń trudnych do uzyskania dla prywatnych hodowców.

Gatunki gadów zakazane do hodowli w Polsce

Gatunek	Nazwa łacińska	Powód zakazu	Status prawny	Konsekwencje nielegalnej hodowli
Krokodyle	np. Crocodylus niloticus	Zagrożone wyginięciem	CITES I (A)	Grzywna do 200 000 zł, kara pozbawienia wolności
Smok z Komodo	Varanus komodoensis	Zagrożony wyginięciem	CITES I (A)	Grzywna do 200 000 zł, kara pozbawienia wolności
Waran szmaragdowy	Varanus prasinus	Zagrożony wyginięciem	CITES II (B) z restrykcjami	Grzywna, konfiskata zwierzęcia
Taipan przybrzeżny	Oxyuranus scutellatus	Skrajnie jadowity	Zakaz ze względów bezpieczeństwa	Grzywna, konfiskata zwierzęcia
Kobra królewska	Ophiophagus hannah	Skrajnie jadowita	CITES II (B) z restrykcjami	Grzywna, konfiskata zwierzęcia
Mamba czarna	Dendroaspis polylepis	Skrajnie jadowita	Zakaz ze względów bezpieczeństwa	Grzywna, konfiskata zwierzęcia
Grzechotnik diamentowy	Crotalus adamanteus	Jadowity	Zakaz ze względów bezpieczeństwa	Grzywna, konfiskata zwierzęcia
Żmija gabońska	Bitis gabonica	Jadowita	Zakaz ze względów bezpieczeństwa	Grzywna, konfiskata zwierzęcia
Tygrysi pyton siatkowany	Python reticulatus	Wielkość powyżej 6m	Dozwolony tylko z zezwoleniem	Grzywna, konfiskata zwierzęcia
Anakonda zielona	Eunectes murinus	Wielkość powyżej 6m	Dozwolony tylko z zezwoleniem	Grzywna, konfiskata zwierzęcia
Heloderma meksykańska	Heloderma horridum	Jadowita jaszczurka	CITES I (A)	Grzywna, konfiskata zwierzęcia
Heloderma arizońska	Heloderma suspectum	Jadowita jaszczurka	CITES II (B) z restrykcjami	Grzywna, konfiskata zwierzęcia
Żółw szczelinowy	Malacochersus tornieri	Krytycznie zagrożony	CITES I (A)	Grzywna do 200 000 zł, kara pozbawienia wolności
Żółw promienisty	Astrochelys radiata	Krytycznie zagrożony	CITES I (A)	Grzywna do 200 000 zł, kara pozbawienia wolności
Żółw leśny	Geochelone denticulata	Zagrożony wyginięciem	CITES II (B) z restrykcjami	Grzywna, konfiskata zwierzęcia

---

Jakie wyposażenie jest potrzebne do hodowli gadów?

Aby zapewnić gadom odpowiednie warunki, warto zadbać o wysokiej jakości terrarium oraz akcesoria. W zależności od gatunku, w terrarium powinny znaleźć się:

• Terrarium dla gadów – dopasowane wielkością do potrzeb danego zwierzęcia.
• Oświetlenie UVB – niezbędne dla zdrowia jaszczurek i żółwi, wspomaga metabolizm wapnia.
• Mata grzewcza lub kabel grzewczy – pozwala utrzymać odpowiednią temperaturę.
• Higrometr i termometr – do kontrolowania wilgotności i temperatury.
• Podłoże bioaktywne dla gadów – idealne dla terrarium tropikalnego.

Specyficzne wymagania dla różnych grup gadów

Jaszczurki

Jaszczurki mają zróżnicowane wymagania w zależności od gatunku:

• Gatunki pustynne (agama brodata, scynk aptekarski) - wymagają terrarium o niskiej wilgotności (20-40%), wysokiej temperaturze (spot grzewczy 40-45°C) i silnym oświetleniu UVB.
• Gatunki tropikalne (felsuma, anolis) - potrzebują wyższej wilgotności (60-80%), umiarkowanej temperatury (28-32°C) i często pionowego terrarium z roślinami.
• Duże jaszczurki (legwan, teju) - wymagają przestronnych terrariów, często o powierzchni podłogi minimum 150x80 cm, z możliwością wspinaczki i kąpieli.

Węże

Węże mają nieco prostsze wymagania niż jaszczurki:

• Gatunki naziemne (wąż zbożowy, boa dusiciel) - wymagają poziomego terrarium z kryjówkami, matą grzewczą i miską z wodą.
• Gatunki nadrzewne (pyton zielony, boa tęczowy) - potrzebują wyższego terrarium z gałęziami do wspinaczki.
• Gatunki tropikalne - wymagają wyższej wilgotności, którą można zapewnić przez częste spryskiwanie lub automatyczne nawilżacze.

Żółwie

Żółwie dzielą się na lądowe i wodne:

• Żółwie lądowe (grecki, stepowy) - wymagają przestronnego terrarium z lampą UVB, matą grzewczą i substratami umożliwiającymi kopanie.
• Żółwie wodne/półwodne - potrzebują akwaterrarium z częścią lądową, filtracją wody, lampą UVB i odpowiednią temperaturą wody.

---

Koszty utrzymania gadów w Polsce

Należy mieć świadomość, że hodowla gadów wiąże się z określonymi kosztami:

Element	Koszt początkowy (PLN)	Koszt miesięczny (PLN)
Terrarium podstawowe	300-1000	-
Terrarium duże specjalistyczne	1000-3000	-
Oświetlenie i ogrzewanie	200-500	50-150 (energia)
Wyposażenie terrarium	200-500	-
Karma dla gadów	-	50-300
Suplementy	50-200	20-50
Wizyty weterynaryjne	-	50-200 (średnio)
Ubezpieczenie	-	20-50 (opcjonalnie)

Uwaga: Powyższe koszty są orientacyjne i mogą się znacznie różnić w zależności od gatunku, wielkości zwierzęcia i indywidualnych potrzeb.

---

Czy można hodować egzotyczne bezkręgowce w Polsce?

Oprócz gadów w Polsce legalna jest także hodowla wielu bezkręgowców, takich jak:

• Ptaszniki – np. Brachypelma hamorii czy Caribena versicolor.
• Skorpiony – w tym popularny Pandinus imperator.
• Modliszki – łatwe w hodowli i niezwykle ciekawe.

Wiele egzotycznych owadów i pajęczaków można hodować bez konieczności posiadania zezwoleń, jednak warto zawsze sprawdzić aktualne przepisy.

---

Legalne źródła zakupu gadów w Polsce

Kupując gady, warto korzystać z renomowanych źródeł:

1. Wyspecjalizowane sklepy terrarystyczne - oferują zwierzęta z legalnych hodowli, często z pełną dokumentacją.
2. Profesjonalni hodowcy - zrzeszeni w organizacjach terrarystycznych, hodujący zwierzęta z poszanowaniem przepisów.
3. Giełdy terrarystyczne - organizowane regularnie w większych miastach, gdzie można nabyć zwierzęta bezpośrednio od hodowców.
4. Adopcje - coraz popularniejsza forma pozyskiwania gadów z ośrodków adopcyjnych dla zwierząt egzotycznych.

UWAGA: Unikaj zakupów z niepewnych źródeł internetowych, od przypadkowych osób lub z zagranicy bez odpowiednich dokumentów.

---

Podsumowanie

Hodowla egzotycznych zwierząt w Polsce jest legalna, ale wymaga znajomości przepisów i odpowiednich warunków. Warto wybierać gatunki gadów do domowego terrarium, które są łatwe w opiece i dostępne z legalnych źródeł. Przed zakupem warto zadbać o odpowiednie wyposażenie, takie jak terraria, oświetlenie UVB i podłoże bioaktywne.

Dzięki odpowiedniej wiedzy i właściwemu przygotowaniu można cieszyć się pasjonującą przygodą z terrarystyką i stworzyć egzotyczny świat w swoim domu.