Dlaczego kot robi dziwną minę? Narząd Jacobsona i sekretny język zapachów

Mieszkając z kotem, tak naprawdę żyjesz z obcym, który postrzega rzeczywistość w zupełnie innych wymiarach. Tam, gdzie Ty widzisz po prostu "salon", Twój kot widzi skomplikowaną mapę drogową zapisaną niewidzialnym tuszem. Drapanie, ocieranie się czy robienie słynnych "dziwnych min" to nie fanaberie. To twarda biologia i sposób na przetrwanie.

Aby zrozumieć kota i wyeliminować problemy behawioralne (takie jak niszczenie mebli), musisz nauczyć się czytać ten chemiczny kod. Zacznijmy od narzędzia, które czyni kota super-laborantem.

Reakcja Flehmen, czyli "koci uśmiech"

Każdy kociarz to widział. Kot intensywnie wącha nowe miejsce (lub Twoje skarpetki po treningu), po czym podnosi głowę, mruży oczy i lekko otwiera pyszczek, marszcząc górną wargę. Wygląda to tak, jakby poczuł coś obrzydliwego, albo drwiąco się uśmiechał.

W rzeczywistości ten grymas (zwany reakcją Flehmen) służy do uruchomienia "szóstego zmysłu". Koty posiadają ukryty organ, którego my nie mamy – narząd Jacobsona (lemieszowo-nosowy). Znajduje się on na dnie jamy nosowej, tuż nad podniebieniem.

Otwierając pyszczek, kot "zasysa" cząsteczki zapachowe i feromony prosto do tego organu. To coś pomiędzy wąchaniem a smakowaniem powietrza. Dzięki temu kot nie tylko czuje zapach, ale potrafi go "rozebrać na czynniki pierwsze" – dowiedzieć się, czy w pobliżu był inny kot, jakiej był płci, czy był zestresowany, a nawet czy jest gotowy do godów. To biologiczny skaner najwyższej precyzji.

Drapanie to pisanie SMS-ów (Chemiczne Graffiti)

Jednym z największych nieporozumień jest myślenie, że kot drapie kanapę, by "naostrzyć pazury" lub zrobić Ci na złość. Ostrzenie pazurów to tylko efekt uboczny.

Głównym celem drapania jest komunikacja. Między opuszkami kocich łap znajdują się gruczoły zapachowe. Kiedy kot wbija pazury w powierzchnię, zostawia na niej swoją wizytówkę: "To jest mój teren. Tu czuję się pewnie". Ślad po pazurach to sygnał wizualny, a zapach to sygnał chemiczny.

Dlatego koty instynktownie wybierają miejsca strategiczne – futryny drzwi, oparcia foteli, narożniki ścian. To "tablice ogłoszeniowe" domu. Jeśli chcesz uratować meble, musisz zaproponować kotu coś atrakcyjniejszego w tych samych miejscach. Stabilne, wysokie Drapaki dla kota ustawione w ciągach komunikacyjnych (a nie w ciemnym kącie!) to konieczność, by kot mógł legalnie "wysyłać wiadomości".

Barankowanie, czyli zapach przyjaźni

Gdy kot podchodzi do Ciebie i uderza Cię czołem (tzw. barankowanie) lub ociera się policzkiem o Twoją nogę, nie robi tego tylko dlatego, że swędzi go skóra. Na kocim pyszczku – wokół ust, na brodzie i przy uszach – znajdują się kolejne gruczoły feromonowe.

To są tzw. feromony policzkowe – zapach bezpieczeństwa i przynależności. Oznaczając Ciebie (lub nogę od stołu), kot tworzy "mapę bezpieczeństwa". Mówi: "Ten człowiek jest mój, ten stół jest bezpieczny, tu mogę spać spokojnie".

Wiedza ta została wykorzystana przez naukowców do stworzenia syntetycznych feromonów (takich jak Feliway). Rozpylone w powietrzu, "oszukują" koci mózg, wysyłając sygnał: "Jesteś w domu, wyluzuj". To niezastąpiona pomoc przy przeprowadzkach czy wprowadzaniu nowego kota. Sprawdź dział Preparaty na uspokojenie i feromony, jeśli Twój pupil jest nerwowy.

Nie zmywaj poczucia bezpieczeństwa

Zrozumienie świata zapachów ma kluczowe znaczenie przy sprzątaniu. Jeśli kot załatwił się poza kuwetą, użycie zwykłego płynu z chlorem to błąd – dla kota chlor pachnie jak obce feromony, co zachęca go do ponownego "oznaczenia" miejsca moczem.

Aby skutecznie usunąć zapach (dla nas) i sygnał (dla kota), należy używać specjalistycznych Neutralizatorów zapachów i plam, które rozkładają enzymy moczu, zamiast je tylko maskować. Z drugiej strony – nie pierz obsesyjnie kocyka, na którym kot śpi. Pozbawienie go własnego zapachu to dla zwierzęcia ogromny stres, jakbyś nagle obudził się w obcym hotelu.

Podsumowanie

Patrząc na kota, pamiętaj, że widzisz tylko połowę jego świata. Druga połowa unosi się w powietrzu. Szanując jego potrzebę drapania (oznaczania) i rozumiąc jego "dziwne miny", budujesz z nim głębszą relację. Bo w końcu, czy jest większy komplement niż bycie "oznaczonym" barankiem przez własnego kota?