Alergie u psów – rodzaje, objawy i diagnostyka

Wprowadzenie

Twój pies drapie się jak szalony, budząc Cię w środku nocy dźwiękiem uderzania łapą o podłogę? Liże łapy tak intensywnie, że sierść zmienia kolor na rdzawy? A może ma nawracające infekcje uszu, z którymi walczysz od miesięcy? Jeśli ten scenariusz brzmi znajomo, prawdopodobnie Twój pies należy do szerokiego grona alergików.

Alergie u psów to obecnie jedna z najczęstszych przyczyn wizyt w gabinetach weterynaryjnych. To choroba przewlekła, często frustrująca zarówno dla psa, jak i opiekuna. Nie da się jej wyleczyć jedną tabletką „na zawsze”, ale – i to jest dobra wiadomość – można ją skutecznie kontrolować. Kluczem do sukcesu nie jest jednak maskowanie objawów, lecz precyzyjna diagnoza i zrozumienie, co dokładnie drażni układ odpornościowy Twojego pupila.

Mechanizm: Co dzieje się w organizmie alergika?

Alergia to w uproszczeniu „awaria” układu odpornościowego. Zdrowy organizm ignoruje niegroźne czynniki, takie jak pyłki traw, kurczaka czy roztocza. Organizm alergika popełnia błąd: rozpoznaje te substancje (alergeny) jako śmiertelne zagrożenie, podobne do wirusów czy bakterii.

W odpowiedzi układ immunologiczny produkuje specyficzne przeciwciała (głównie IgE), które łączą się z komórkami tucznymi w skórze. Gdy pies ponownie styka się z alergenem, komórki te „eksplodują”, uwalniając histaminę i inne mediatory stanu zapalnego. Efekt? Świąd (pruritus) – najsilniejszy i najbardziej dokuczliwy objaw alergii, który prowadzi do drapania, uszkodzeń skóry i wtórnych infekcji.

Tabela: Szybki przegląd rodzajów alergii

Zanim przejdziemy do szczegółów, warto uporządkować wiedzę. Psy najczęściej cierpią na jeden z czterech typów alergii (lub ich kombinację):

Atopowe Zapalenie Skóry (AZS)

Atopowe zapalenie skóry (w skrócie AZS, czasem nazywane po prostu atopią) to najczęstsza alergia u psów. To uczulenie na alergeny środowiskowe – pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, zarodniki pleśni, naskórek innych zwierząt.

Atopia ma silną komponentę genetyczną. Niektóre rasy są na nią szczególnie podatne: buldogi francuskie, labradory, golden retrievery, owczarki niemieckie, bokserzy, west highland white teriery, shar-peie. Jeśli masz psa jednej z tych ras i zaczyna się drapać – atopia powinna być wysoko na liście podejrzeń.

Objawy atopii pojawiają się zwykle między pierwszym a trzecim rokiem życia. Pies drapie się, liże łapy (często do takiego stopnia, że sierść między palcami zmienia kolor na rdzawy), ma nawracające zapalenia uszu, zaczerwienioną skórę na brzuchu, w pachwinach, pod pachami. Charakterystyczne jest też sezonowe nasilenie objawów – wiosną i latem przy uczuleniu na pyłki, całorocznie przy uczuleniu na roztocza.

APUP – Alergiczne Pchle Zapalenie Skóry

Wielu właścicieli oburza się: „Mój pies nie ma pcheł, dbam o niego!”. Haczyk polega na tym, że przy APUP pies nie musi mieć inwazji pcheł. Wystarczy jedno ugryzienie co dwa tygodnie. Pies jest uczulony na białko w ślinie pasożyta. Pchła wskakuje, gryzie, zeskakuje, a pies drapie się do krwi przez kolejne 14 dni.

Dlatego w diagnostyce każdej alergii pierwszym krokiem jest zawsze żelazna profilaktyka przeciwpchelna (krople, obroże lub tabletki) stosowana bez przerw przez cały rok.

Alergia pokarmowa – fakty i mity

Wokół alergii pokarmowej narosło najwięcej mitów. Po pierwsze: nie jest tak częsta, jak sądzimy (stanowi około 10-15% wszystkich alergii). Po drugie: „zboża” rzadko są winne. Statystycznie psy najczęściej uczulają się na konkretne białka zwierzęce: wołowinę, kurczaka, nabiał i jaja.

Co ciekawe, alergia nie pojawia się po nowej karmie. Wręcz przeciwnie – układ odpornościowy potrzebuje czasu (czasem lat) jedzenia tego samego białka, by wytworzyć na nie nadwrażliwość. Dlatego argument „on je to samo od szczeniaka i było dobrze” jest błędny – to właśnie długotrwała ekspozycja mogła wywołać alergię.

Alergia kontaktowa

Alergia kontaktowa to najrzadsza z czterech głównych typów. Występuje, gdy skóra psa ma bezpośredni kontakt z substancją uczulającą – może to być składnik szamponu, materiał obroży, środek do czyszczenia podłóg, nawet trawa lub rośliny w ogrodzie.

Objawy pojawiają się tam, gdzie był kontakt – na brzuchu (kontakt z podłogą lub trawą), na szyi (obroża), na łapach. Skóra robi się czerwona, swędząca, czasem z wysypką lub pęcherzami.

Alergia kontaktowa jest stosunkowo łatwa do zdiagnozowania metodą eliminacji – wystarczy usunąć podejrzaną substancję i obserwować, czy objawy ustępują. Jest też najłatwiejsza do kontrolowania – po prostu unikasz kontaktu z alergenem.

Mapa objawów – jak czytać sygnały?

Alergia rzadko objawia się tylko w jednym miejscu. Obserwuj psa uważnie:

• Uszy: Jeśli Twój pies ma nawracające zapalenie kanałów słuchowych (brudne, czerwone, śmierdzące uszy), w 80% przypadków pierwotną przyczyną jest alergia (pokarmowa lub atopia).
• Łapy: Lizanie przestrzeni międzypalcowych i gryzienie pazurów.
• Saneczkowanie: Często mylone z zarobaczeniem lub problemem z gruczołami, a może być objawem świądu okolicy odbytu na tle alergicznym.
• Infekcje wtórne: Alergik ma osłabioną skórę, co jest otwartą bramą dla bakterii i drożdżaków (Malassezia). Często leczymy infekcję, zapominając, że jest ona tylko skutkiem alergii.

Diagnostyka: Droga przez mękę czy systematyczna praca?

Nie istnieje jeden magiczny test, który powie: „Twój pies jest uczulony na kurczaka”. Diagnostyka alergii to proces eliminacji (wykluczania).

1. Krok 1: Wykluczenie pasożytów (świerzb, nużeniec, pchły) i infekcji.
2. Krok 2: Wdrożenie diety eliminacyjnej (aby potwierdzić lub wykluczyć tło pokarmowe).
3. Krok 3: Jeśli dieta nie pomaga, podejrzewamy atopię środowiskową. Dopiero wtedy warto wykonać testy śródskórne lub z krwi, ale uwaga – służą one głównie do stworzenia szczepionki odczulającej, a nie do samej diagnozy choroby.

Złoty standard: Dieta eliminacyjna

To najtrudniejszy, ale najskuteczniejszy test. Polega na podawaniu psu przez 8-12 tygodni pokarmu, który nie wywołuje reakcji. Mamy dwie drogi:

• Białko hydrolizowane: Specjalistyczna karma weterynaryjna, w której cząsteczki białka są tak małe, że układ odpornościowy ich „nie widzi”. Zobacz karmy weterynaryjne dla alergików.
• Białko nowatorskie (Novel Protein): Podawanie mięsa, którego pies nigdy w życiu nie jadł (np. konina, kangur, struś) wraz z jednym źródłem węglowodanów (np. bataty).

Kluczowa jest żelazna konsekwencja. Przez 3 miesiące pies nie może zjeść nic innego: żadnego smaczka, kawałka sera, okruszka chleba. Jedno odstępstwo niweczy cały test.

Nowoczesne metody leczenia i ulga w świądzie

Medycyna weterynaryjna zrobiła ogromny postęp. Kiedyś alergika leczyło się tylko sterydami (które mają skutki uboczne). Dziś mamy do dyspozycji:

• Leki nowej generacji: Oklacytynib (Apoquel) czy przeciwciała monoklonalne (Cytopoint/Lokivetmab) – blokują uczucie świądu, nie niszcząc wątroby jak sterydy. O ich podaniu decyduje lekarz.
• Odczulanie (Immunoterapia swoista): Jedyna metoda, która może „naprawić” układ odpornościowy, a nie tylko maskować objawy. Skuteczna w ok. 60-70% przypadków atopii.

Pielęgnacja i suplementacja bariery skórnej

Skóra alergika jest jak sito – nieszczelna. Musimy ją uszczelnić od zewnątrz i od wewnątrz.

Szamponoterapia: Regularne kąpiele w szamponach hipoalergicznych usuwają alergeny (pyłki) z sierści i nawilżają skórę. Warto szukać produktów z fitosfingozyną lub nanosrebrem. Sprawdź naszą ofertę szamponów i odżywek dla psów z problemami skórnymi.

Kwasy Omega-3 i Omega-6: Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe działają jak „cement” dla komórek skóry i mają naturalne działanie przeciwzapalne. Dobrej jakości oleje (z łososia, kryla) to podstawa diety każdego alergika. Zobacz polecane suplementy i witaminy dla psów.

Podsumowanie

Walka z alergią u psa to maraton, nie sprint. Wymaga detektywistycznej pracy, cierpliwości i ścisłej współpracy z weterynarzem. Nie szukaj dróg na skróty i nie zmieniaj karmy co tydzień, bo tylko utrudnisz diagnozę. Pamiętaj jednak, że dobrze zdiagnozowany alergik może wieść zupełnie normalne, szczęśliwe życie – bez ciągłego drapania i bólu.