Szklana pułapka. Dlaczego krystalicznie czysta woda zabija ryby i czym jest "Niewidzialny Silnik" akwarium?

Wyobraź sobie, że zostajesz zamknięty w hermetycznym pokoju. Masz jedzenie i wodę, ale nie masz toalety ani wentylacji. Po pewnym czasie powietrze staje się toksyczne. Dokładnie to dzieje się z rybą wpuszczoną do świeżo założonego, "sterylnego" akwarium. Dla nas woda z kranu wygląda na czystą. Dla ryby jest to środowisko martwe, w którym każda kropla jej własnych metabolitów zamienia się w truciznę.

Aby akwarium stało się domem, a nie szklaną trumną, musi ożyć. Musi w nim ruszyć Cykl Azotowy – niewidzialny silnik, który napędza życie pod wodą. Poznajmy jego architekta: bakterię.

Syndrom Nowego Zbiornika – cichy zabójca

W naturze ryby żyją w rzekach i jeziorach, gdzie przepływ wody i ogromna masa wody rozcieńczają zanieczyszczenia. W akwarium mamy system zamknięty. Ryby wydalają amoniak (przez skrzela i z odchodami), a resztki jedzenia gniją na dnie. W nowym akwarium nie ma nikogo, kto by to posprzątał.

Poziom toksycznego amoniaku (NH3) gwałtownie rośnie. Jest on niewidoczny i bezwonny, ale dla ryb jest żrący – parzy ich delikatne skrzela, prowadząc do uduszenia. To właśnie jest "Syndrom Nowego Zbiornika". Ryby pływają przy powierzchni, łapiąc powietrze, a woda jest krystaliczna. Paradoks? Nie, biologia.

Chemiczna sztafeta: Amoniak, Azotyny, Azotany

Aby akwarium było bezpieczne, musimy zaprosić do niego armię mikroskopijnych sprzątaczy. To bakterie nitryfikacyjne. Proces ich pracy przypomina sztafetę, w której "pałeczką" są związki azotu:

• Etap 1 (Śmiertelny): Ryby produkują Amoniak (NH3). Jest silnie toksyczny.
• Etap 2 (Groźny): Do akcji wkraczają bakterie z rodziny Nitrosomonas. Zjadają amoniak i przetwarzają go w Azotyny (NO2). Uwaga! Azotyny są nadal bardzo trujące – blokują przenoszenie tlenu we krwi ryb.
• Etap 3 (Bezpieczny): Tu pojawiają się bakterie Nitrobacter (i Nitrospira). Przerabiają one azotyny na Azotany (NO3). Azotany są relatywnie bezpieczne (w małych stężeniach) i stanowią doskonały nawóz dla roślin.

Twoim zadaniem jako akwarysty jest wyhodowanie tych bakterii ZANIM wpuścisz ryby. Nazywamy to "dojrzewaniem akwarium".

Gdzie mieszkają "Dobre Bakterie"?

Bakterie nie pływają swobodnie w toni wodnej. One osiedlają się na powierzchniach, tworząc tzw. biofilm. Im większa powierzchnia, tym więcej bakterii i wydajniejsza "oczyszczalnia ścieków".

Dlatego właśnie profesjonalne filtry nie są wypełnione tylko gąbką. Ich sercem jest ceramika (wkład biologiczny). Dobrej jakości ceramika ma strukturę porowatą jak pumeks. W jednym litrze takich kulek znajduje się powierzchnia życiowa dla bakterii równa powierzchni kortu tenisowego!

Dlaczego nie wolno myć filtra w kranówce?

To najczęstszy błąd początkujących, który kończy się katastrofą. Widząc brudny filtr, wkładamy go pod kran i szorujemy do czysta w gorącej wodzie. Efekt?

Woda z kranu zawiera chlor. Chlor służy do zabijania bakterii w wodociągach. Myjąc filtr w kranówce, dokonujesz biologicznej eksterminacji całej swojej kolonii pożytecznych bakterii. "Resetujesz" cykl azotowy do zera. Po takim czyszczeniu poziom amoniaku w akwarium gwałtownie skacze, a ryby zaczynają chorować.

Złota zasada: Media filtracyjne płuczemy ZAWSZE tylko w wodzie odlanej z akwarium (np. podczas podmiany), nigdy pod kranem.

Jak bezpiecznie wystartować?

Nie musisz czekać miesiącami, aż natura sama zasiedli zbiornik. Możesz jej pomóc, stosując nowoczesną biotechnologię:

• Startery bakteryjne: To preparaty zawierające uśpione szczepy Nitrosomonas i Nitrobacter. Wlanie ich do nowego zbiornika (np. preparatu biologicznego) to jak zatrudnienie gotowej ekipy budowlanej zamiast czekania na przypadkowych robotników.
• Pożywka dla bakterii: Bakterie muszą coś jeść. W pustym akwarium zginą z głodu. Wrzuć odrobinę pokarmy dla ryb, by zaczął się rozkładać, dając im pierwszy impuls amoniaku.
• Testy wody: Jedynym sposobem, by sprawdzić, czy "Niewidzialny Silnik" działa, jest użycie testów kropelkowych na NO2 i NO3. Gdy NO2 spadnie do zera, a NO3 zacznie rosnąć – Twoje akwarium żyje i jest gotowe na przyjęcie ryb.